Trong số những loài rau mọc tự nhiên ngoài đồng, ngoài bãi, ngoại tôi có cảm tình đặc biệt với cây rau má. Ngoại mê đắm thứ cây thân thảo có hình dáng giống như những chiếc ô nhỏ xinh, không chỉ vì rau má được mệnh danh là “sâm của Việt Nam” mà còn vì mùi vị ngon lạ và tính chất “đông ấm hè mát” đặc biệt của rau má.
Ngày trước rau má có ở khắp mọi nơi: dọc bờ ruộng, trong lòng ruộng, ven đường bê tông, hông bờ mương hoặc khắp bãi, khắp vườn. Hầu như ở đâu tôi cũng bắt gặp loài rau ấy. Mỗi cuối tuần, tôi thường lẽo đẽo theo ngoại ra đồng, bắt chước bà chọn những bụi rau non chưa nở hoa rồi dùng tay hoặc que tre khéo léo nhổ rau sao cho không đứt gãy và lấy được cả rễ rau. Một già một trẻ, chúng tôi hăng hái nhổ cho đến khi đầy rổ mới chịu quay về. Ngồi dưới gốc tre, chúng tôi đem rổ rau ra nhặt cho sạch rác. “Rác” cũng có lần là những cây rau dại nào đó.
Rau má sau khi nhặt xong sẽ được ngoại rửa thật kỹ rồi để ráo. Tiếp theo tùy vào món định chế biến mà ngoại sẽ xắt rau thành đoạn ngắn hay dài.
Có rất nhiều cách chế biến rau má thành những món ăn, thức uống ngon, nhưng tôi khoái nhất hai món là rau má luộc chấm mẻ và cháo xào rau má.
Với món rau má luộc chấm mẻ, ngoại đem rau má xắt đoạn dài khoảng một ngón tay, sau đó trụng sơ qua nước sôi rồi vớt ra dĩa. Kế đến ngoại sẽ phi tỏi thơm vàng với mỡ heo, thêm mẻ rồi nêm nếm gia vị cho vừa ăn. Miếng rau má man mát ngòn ngọt chấm với nước mẻ chua chua thơm lừng làm tôi cứ muốn gắp mãi.
Món cháo xào rau má càng dễ ăn hơn, nhất là đối với những ai chưa quen với mùi vị là lạ của loại “sâm Việt” này. Ngoại nấu cháo như bình thường nhưng bỏ thêm một nhúm nếp cái hoa vàng cho thơm ngon hơn. Cháo chín, ngoại bắt đầu xào rau má. Đợi mỡ heo trong chảo vàng, ngoại bỏ rau má đã xắt khúc ngắn cỡ một đốt tay vào chảo và nêm nếm thêm chút gia vị. Ngoại đảo đều tay cho đến khi rau má chín thì tắt bếp rồi múc cháo vào chảo và đảo đều một lượt. Món cháo xào rau má hoàn thành khi chảo cháo sôi sùng sục và mùi thơm bốc lên, khói nghi ngút. Một chảo cháo rau má chuẩn ngon khi màu xanh nhiều hơn màu trắng và cây rau chín vừa tới, hạt cháo thì mịn, nhừ.
Có bữa ăn sang, ngoại hầm thêm mớ xương heo hoặc bỏ vào mấy thìa thịt băm. Đám cháu nhỏ ăn đến tròn căng bụng mà miệng vẫn cứ thòm thèm.
Bẵng đi nhiều năm, bây giờ tôi đã lớn nhưng niềm yêu thích với món rau má của ngoại vẫn chẳng hề thay đổi. Mỗi bận rảnh rang tôi vẫn thường ghé ngoại và thỏ thẻ rằng: “Ngoại ơi rau má lại lan vào bếp rồi. Con bắc chảo cho ngoại xào cháo nhé?”.
Hồ Điệp
