Đối mặt với tình trạng phải trả chi phí mặt bằng, tiền lương, tiền lãi ngân hàng và các khoản chi phí khác giữa lúc dịch bệnh khiến hoạt động sản xuất, kinh doanh bị gián đoạn, cơ hội kinh doanh thấp hoặc không còn nữa, nhiều doanh nghiệp đã chọn cách giải thể doanh nghiệp để chấm dứt hoạt động và được giải thoát về mặt trách nhiệm pháp lý.
Lượng doanh nghiệp đăng ký giải thể tăng
Số liệu thống kê từ cơ quan quản lý doanh nghiệp cho thấy, các đợt tái dịch trong năm 2021 này khiến cho các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ phải rút lui khỏi thị trường ngày càng nhiều. So với cùng kỳ năm 2020, số lượng doanh nghiệp giải thể tăng 33,8% và số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể tăng 25,7%(1). Tuy nhiên, không phải tất cả mọi trường hợp giải thể là trút bỏ được hoàn toàn mọi trách nhiệm pháp lý cho doanh nghiệp và cá nhân người quản lý doanh nghiệp.
Theo Luật Doanh nghiệp, khi muốn chấm dứt hoạt động của doanh nghiệp thì chủ doanh nghiệp đối với doanh nghiệp tư nhân, hội đồng thành viên đối với công ty hợp danh, chủ sở hữu công ty đối với công ty trách nhiệm hữu hạn, của đại hội đồng cổ đông đối với công ty cổ phần sẽ ban hành nghị quyết, quyết định về việc giải thể doanh nghiệp của mình. Tuy nhiên, theo yêu cầu của luật, doanh nghiệp chỉ được giải thể khi bảo đảm thanh toán hết các khoản nợ, nghĩa vụ tài sản khác và không trong quá trình giải quyết tranh chấp tại tòa án hoặc trọng tài.
Một câu chuyện pháp đình được ghi nhận: công ty A khởi kiện công ty B để yêu cầu thanh toán nợ phát sinh từ hợp đồng mua bán hàng hóa giữa hai công ty. Tòa án sau khi thụ lý đơn khởi kiện đã triệu tập công ty B để lấy lời khai và làm việc liên quan đến khoản nợ theo đơn khởi kiện của công ty A, nhưng công ty B không có mặt. Tòa án quyết định thu thập chứng cứ và gửi công văn đến Phòng đăng ký kinh doanh thuộc Sở kế hoạch và Đầu tư là cơ quan quản lý công ty B để xác minh tình trạng hoạt động của công ty B.
Các khoản nợ doanh nghiệp phải thanh toán bao gồm tất cả các khoản nợ: (i) Các khoản nợ lương, trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của pháp luật và các quyền lợi khác của người lao động theo thỏa ước lao động tập thể và hợp đồng lao động đã ký kết; (ii) nợ thuế; (iii) các khoản nợ khác, (iv) chi phí giải thể doanh nghiệp.
Văn bản trả lời và trích lục hồ sơ giải thể được cấp bởi Phòng đăng ký kinh doanh cho biết công ty B “đã giải thể”, tức là đã hoàn thành thủ tục giải thể và không còn hoạt động nữa. Qua đối chiếu hồ sơ cho thấy, công ty B giải thể trước khi công ty A nộp đơn khởi kiện để đòi nợ. Trong vụ án này, tòa án đề nghị công ty A rút đơn khởi kiện vì công ty B đã giải thể, bên bị kiện đã không còn tồn tại. Nguyên đơn muốn kiện đòi nợ thì kiện cá nhân các thành viên hội đồng thành viên. Nguyên đơn sau đó đã rút đơn khởi kiện và điều chỉnh lại đơn khởi kiện, tại mục người bị kiện lúc này là các cá nhân người quản lý công ty B để yêu cầu thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ.
Hồ sơ giải thể doanh nghiệp phải nộp các tài liệu gồm: (i) thông báo về giải thể doanh nghiệp, (ii) báo cáo thanh lý tài sản doanh nghiệp; (iii) danh sách chủ nợ và số nợ đã thanh toán, gồm cả thanh toán hết các khoản nợ về thuế và nợ tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động sau khi quyết định giải thể doanh nghiệp (nếu có).
