31.2 C
Ho Chi Minh City
Thứ Sáu, 29/03/2024

HomeMôi TrườngĐập Tam Hiệp được xem là 'hình mẫu thảm họa'?

Đập Tam Hiệp được xem là ‘hình mẫu thảm họa’?

1234

Thủy điện Tam Hiệp là dự án gây tranh cãi dữ dội trong lịch sử Trung Quốc. Bị quốc hội phản đối, Ngân hàng Thế giới (WB) từ chối cấp tiền… Tại sao nó vẫn được xây?

.

Bức không ảnh chụp đập Tam Hiệp tháng 10-2019 – Ảnh: AFP

Đập Tam Hiệp nằm trên sông Trường Giang (Dương Tử), phía tây thành phố Nghi Xương thuộc địa phận tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Công trình khởi công năm 1994 và hoàn thành năm 2006, trở thành đập thủy điện lớn nhất thế giới.

Các thông số của đập Tam Hiệp khá hoành tráng: dài 2.335m, cao 185m, cấu thành từ 28 triệu m3 bê tông và 463.000 tấn thép.

Hồ chứa của đập nhấn chìm một khu vực trải dài đến 600km về phía thượng nguồn, cho phép tàu hàng tải trọng lớn di chuyển 2.250km từ biển Hoa Đông (cảng Thượng Hải) đến tận thành phố Trùng Khánh.

Ý tưởng xây đập Tam Hiệp xuất hiện từ thời Quốc dân đảng Trung Quốc những năm 1920, tuy nhiên người ta gác hàng chục năm không dám làm. Đến năm 1953, lãnh tụ Mao Trạch Đông hồi sinh lại dự án và chỉ đạo nghiên cứu tính khả thi của một số địa điểm.

Dự án bắt đầu lên kế hoạch chi tiết năm 1955. Phe ủng hộ khẳng định đập nước sẽ giúp kiểm soát lũ dọc hai bên sông Trường Giang, thúc đẩy thương mại nội địa và cung cấp phần lớn điện năng cho miền trung đại lục.

Ở chiều ngược lại, những người phản đối lo lắng nguy cơ vỡ đập và hậu quả khủng khiếp của nó, về việc khoảng 1,9 triệu dân sống dọc hai bên sông mất chỗ ở, về việc phá hủy cảnh quan tự nhiên, các di tích kiến trúc và khảo cổ…

Cảnh sát bán vũ trang tuần tra hồ chứa đập Tam Hiệp khi mực nước lần đầu tiên đạt mức tối đa 175m vào tháng 10-2010 – Ảnh: REUTERS

Tác động môi trường của dự án thì không đo đếm nổi, nhất là với quy mô đó. Giới khoa học lo sợ việc tích tụ một lượng nước khổng lồ như thế sẽ gây ra động đất và sạt lở địa hình – những nguy cơ vốn tăng dần theo thời gian.

Không phải tự nhiên mà Tổ chức Sông ngòi quốc tế gọi đập Tam Hiệp là “hình mẫu của thảm hoạ”. Ngân hàng Thế giới (WB) cũng từ chối cung cấp tiền cho dự án với lý do quan ngại về tác động môi trường và nhiều yếu tố khác.

Thời đó, nhiều kỹ sư Trung Quốc và nước ngoài kêu gọi tốt hơn hết nên xây nhiều đập nhỏ trên các phụ lưu của sông Trường Giang, vẫn kiểm soát lũ và phát điện tốt trong khi nguy cơ ít hơn. Lời khuyên đã không được lắng nghe.

Vì có quá nhiều vấn đề, dự án bị trì hoãn gần 40 năm. Năm 1992, Thủ tướng Lý Bằng thuyết phục được Quốc hội thông qua dự án, nhưng cũng có đến gần 1/3 đại biểu phản đối hoặc không thèm bỏ phiếu – điều ít thấy trên chính trường Trung Quốc.

Trong lễ động thổ công trình năm 1994, giới quan sát lưu ý rằng Chủ tịch Giang Trạch Dân đã không xuất hiện cùng Thủ tướng Lý Bằng. Nhưng dù sao dự án vẫn tiến hành, dù trong suốt quá trình xây có không ít xìcăngđan tham nhũng, đội vốn… nổ ra.

Ảnh con đập biến dạng lan truyền trên mạng Trung Quốc – Ảnh: Twitter

Nhiều lo ngại về đập Tam Hiệp bắt đầu râm ran từ mùa hè năm 2019 sau khi ảnh vệ tinh ghi nhận thân đập có vẻ như bị lõm vào do sức ép của nước, nhưng nhà chức trách bác bỏ, khẳng định đập vẫn an toàn.

Đến mùa mưa năm nay, tình hình càng xấu hơn. Trận lũ kỷ lục trong 80 năm ở miền nam Trung Quốc là thử thách lớn đầu tiên của công trình Tam Hiệp.

Trong cuộc họp báo ngày 10-6, thứ trưởng Tài nguyên nước Trung Quốc Ye Jianchun cũng thừa nhận mực nước trên ít nhất 148 con sông ở Trung Quốc đã dâng cao trên mức cảnh báo, chứng tỏ khả năng kiểm soát lũ của đập Tam Hiệp chỉ có giới hạn.

Nhà khoa học Trung Quốc Wang Weiluo, một chuyên gia thủy văn, cảnh báo rằng đập Tam Hiệp thật ra không ổn định như người ta tưởng.

Trong cuộc phỏng vấn với Radio France Internationale, ông Wang không bình luận về tấm ảnh vệ tinh năm ngoái, nhưng cho rằng mối lo lớn nhất chính là những vết nứt và chất lượng bê tông không đảm bảo được phát hiện trong lúc công trình đang xây dựng.

Lũ nhấn chìm miền Nam Trung Quốc

Trận lũ đang càn quét miền nam Trung Quốc được đánh giá là dữ dội nhất trong 80 năm qua, buộc nhiều tỉnh thành phải kích hoạt báo động đỏ. Đập Tam Hiệp trên sông Trường Giang đang chịu sức ép rất lớn.

Lũ chảy như thác ở Trùng Khánh, Trung Quốc – Video: Twitter

Lưu vực sông Trường Giang (hay Dương Tử) hiện đang bước vào mùa mưa lũ, tuy nhiên lũ trên thượng nguồn đập Tam Hiệp – công trình thuỷ điện lớn nhất thế giới – năm nay đạt quy mô chưa từng thấy kể từ năm 1940.

Cảnh báo mưa lũ mức cao nhất đã được phát ra cho các cộng đồng dân cư ở trung và hạ nguồn, bao gồm 10 tỉnh thành gồm Quý Châu, Trùng Khánh, Hồ Nam, Hồ Bắc, Giang Tây, An Huy, Giang Tô, Chiết Giang, Thượng Hải và Quảng Tây.

Đăng lên Twitter video cảnh nước chảy như thác xuống tường ngăn lũ ở Trùng Khánh, tác giả đoạn tweet người Trung Quốc mô tả: “Thành phố núi Trùng Khánh đã trở thành thành phố nước. Đập Tam Hiệp đang gặp nguy”.

Nước chảy như thác ở Trùng Khánh – Ảnh chụp màn hình

Thực tế, lũ ở thượng nguồn sông Trường Giang đang gây không ít lo ngại cho đập thuỷ điện Tam Hiệp, có lẽ là thử thách lớn nhất cho công trình biểu tượng của Trung Quốc kể từ khi khánh thành năm 2003.

Mực nước tại hồ chứa của đập Tam Hiệp chạm mốc 147m vào cuối tuần trước, cao hơn 2m so với mức cảnh báo lũ. Lưu lượng nước đổ về tăng từ 20.500m3/s lên 26.500 m3/s chỉ sau một ngày, làm dấy lên lo lắng cấu trúc đập đang chịu sức ép lớn và người dân gần đó cần được sơ tán ngay lập tức.

Trái với tuyên bố trấn an của truyền thông nhà nước, nhà khoa học Trung Quốc Wang Weiluo, một chuyên gia thuỷ văn, mới đây cảnh báo rằng đập Tam Hiệp không ổn định như người ta tưởng, nó có thể vỡ bất cứ lúc nào.

Trong cuộc phỏng vấn với Radio France Internationale, ông Wang cho rằng mối lo lớn nhất chính là những vết nứt và chất lượng bê tông không đảm bảo được phát hiện trong lúc công trình đang xây dựng.

Trong cuộc họp báo ngày 10-6, thứ trưởng Tài nguyên nước Trung Quốc Ye Jianchun cũng thừa nhận mực nước trên ít nhất 148 con sông ở Trung Quốc đã dâng cao trên mức cảnh báo, chứng tỏ rằng khả năng kiểm soát lũ của đập Tam Hiệp chỉ có giới hạn.

Theo báo Taiwan News, trên mạng xã hội những ngày qua xuất hiện nhiều video ghi lại cảnh nước dâng nhấn chìm thành phố, làng mạc ở miền nam Trung Quốc.

Ở tỉnh Quý Châu, mưa đã kéo dài suốt 1 tuần, gây ra lũ quét, sạt lở núi… Có 6 khu vực chìm hoàn toàn dưới nước, sâu nhất đến 4m, thương vong chưa thể thống kê hết.

Hôm 22-6, Trạm quan trắc thuỷ văn Trùng Khánh lần đầu tiên trong 80 năm qua đưa ra báo động đỏ trên sông Kỳ Giang – một nhánh thượng nguồn của sông Trường Giang.

Chỉ trong vòng 8 giờ sau, dòng nước đục ngầu đã cuồn cuộn trên đường phố Trùng Khánh, nhấn chìm toàn bộ trạm xăng, cột đèn, buồng điện thoại công cộng…

Tin tức địa phương cũng hỗn loạn như chính thời tiết, một số cơ quan báo đài thậm chí bị mất liên lạc do thời tiết, phương tiện thì bị nước cuốn trôi.

Nguồn: https://tuoitre.vn/tai-sao-dap-tam-hiep-bi-goi-la-hinh-mau-cua-tham-hoa-20200626120527754.htm | https://tuoitre.vn/lu-nhan-chim-mien-nam-trung-quoc-chuyen-gia-lo-vo-dap-tam-hiep-20200625124921476.htm

BÀI VIẾT LIÊN QUAN
- Advertisment -spot_imgspot_imgspot_img

Phổ Biến