Carlos Ghosn là ai và tại sao ông bị truy nã quốc tế?

Cựu CEO của một trong những hãng xe lớn nhất thế giới hiện đang là đối tượng bị truy nã của Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (Interpol) sau khi trốn thoát khỏi Nhật do cáo buộc gian lận tài chính.

Hãng tin CBC cho hay, Interpol đã phát Thông báo Đỏ (Red Notice) cho Lebanon, một yêu cầu không ràng buộc để tìm và bắt giữ Carlos Ghosn, cựu giám đốc hãng xe Nissan của Nhật, sau khi ông bỏ trốn đến Lebanon hôm thứ Ba (31/12). Ông cho biết mình đã bí mật trốn thoát khỏi Nhật nơi ông đang phải đối mặt với các cáo buộc hình sự cho hành vi gian lận tài chính.

Thông báo Đỏ không phải là lệnh bắt giữ. Thay vào đó nó chỉ yêu cầu một quốc gia tạm thời bắt giữ một cá nhân để chờ dẫn độ.

Tuy vậy, Lebanon không có thỏa thuận dẫn độ với Nhật Bản.

Carlos Ghosn là ai?

Carlos Ghosn là cựu triệu phú 64 tuổi, người đứng đầu hãng xe Pháp Renault, đồng thời là CEO của hãng xe Nhật Nissan.

Năm 1999, Renault và Nissan thành lập một liên minh chiến lược, trong đó ông Ghosn là chủ tịch và CEO sáng lập. Ông nổi tiếng với việc hồi sinh hãng xe Nissan từ hoàn cảnh khốn khó. 

Ông Ghosn có 3 hộ chiếu Pháp, Lebanon và Brazil.

Ông bị buộc tội gì?

Ông Ghosn bị bắt ngày 19/11/2018 tại Tokyo, với cáo buộc khai thiếu mức lương của mình chỉ bằng khoảng một nửa trong giai đoạn 5 năm.

Một tháng sau, ông đã bị truy tố và ngay lập tức bị bắt lại với tội danh khai thiếu mức lương thêm 3 năm nữa.

Sau đó vào ngày 21/12/2018, ông lại bị bắt vì những cáo buộc mới. Các công tố viên Nhật Bản cáo buộc ông đã chuyển khoản lỗ cá nhân 16,6 triệu USD cho Nissan.

Trong lần hầu tòa đầu tiên vào tháng 1/2019, ông tuyên bố mình vô tội và cho rằng đã bị buộc tội sai. Ông đã trả tiền bảo lãnh để được tại ngoại.

Các công tố viên Nhật Bản đã bắt giữ ông lần thứ tư vào tháng 4/2019, cáo buộc ông làm giàu cho mình trước sự tổn thất của Nissan. Các luật sư của ông cho biết, một lần nữa ông được tại ngoại nhờ trả tiền bảo lãnh, nhưng chỉ sau nhiều tuần biệt giam và đối mặt với 130 ngày thẩm vấn.

Tại sao ông chạy trốn khỏi Nhật Bản?

Ông Ghosn đã làm các quan chức Nhật Bản kinh ngạc và bối rối khi xuất hiện ở Lebanon hôm thứ Ba. Tại đây, ông tuyên bố đã thoát khỏi cái mà ông gọi là một hệ thống tư pháp Nhật Bản “gian lận”.

Ở Nhật, các vụ truy tố hình sự thường có tỷ lệ kết án lên đến 99%.

Các nhà hoạt động nhân quyền ở Nhật và nước ngoài cho biết hệ thống tư pháp Nhật Bản không giả định bị cáo vô tội (và phải chứng minh bị cáo có tội như ở hệ thống luật pháp thông thường), đồng thời khoảng thời gian tạm giữ lâu dài đã dẫn đến những lời thú tội sai do áp lực tinh thần.

Các tội danh mà ông Ghosn phải đối mặt có hình phạt tối đa lên đến 15 năm tù.

Các nguồn tin thân cận với ông Ghosn cho hãng tin Reuters biết việc trì hoãn phiên tòa chính và lệnh cấm nghiêm ngặt liên lạc với vợ là điều thúc đẩy ông trốn thoát.

Ông trốn thoát bằng cách nào?

Phần này của câu chuyện vẫn còn là một bí ẩn.

Đã có suy đoán từ một kênh truyền hình ở Lebanon rằng ông trốn thoát nhờ núp bên trong một nhạc cụ – có lẽ là một chiếc đàn bass – của một nhóm nhạc đến biểu diễn tại dinh thự tư nhân của ông ở Tokyo.

Theo các điều khoản bảo lãnh, ông Ghosn đã bị giám sát liên tục. Ông phải lắp đặt camera an ninh ở lối vào nhà, và hàng xóm mô tả một chiếc xe màu đen, dường như luôn đỗ bên ngoài nhà bất cứ khi nào ông Ghosn ở đó. Vì vậy, không rõ làm thế nào ông thoát ra ngoài mà không bị phát hiện.

Trên đường đến Lebanon, ông đã đi qua thủ đô Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ. 

Ai khác có liên quan trong vụ việc?

Đây cũng là một phần bí ẩn. 

Một trong những luật sư của ông Ghosn, ông Junichiro Hironaka, nói với các phóng viên rằng các luật sư của cựu CEO này đang giữ các hộ chiếu Pháp, Brazil và Lebanon của ông theo yêu cầu của điều khoản bảo lãnh.

Đài truyền hình nhà nước Nhật Bản NHK cho biết hôm thứ Năm (2/1) rằng chính quyền Nhật Bản cho phép ông Ghosn mang hộ chiếu Pháp dự phòng trong một ngăn tủ bị khóa trong thời gian tại ngoại. Đây có thể là cách thức ông trốn thoát mặc dù các tấm hộ chiếu khác của ông hiện đang nằm trong tay các luật sư.

Cũng trong ngày thứ Năm, cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt giữ bảy người, bao gồm bốn phi công có dính líu đến vụ bỏ trốn này, theo một phát ngôn viên cảnh sát.

Phát ngôn viên này cho biết những người bị tạm giam gồm hai nhân viên sân bay dưới mặt đất và một nhân viên vận chuyển hàng hóa. Tất cả bảy người dự kiến ​​sẽ cung cấp lời khai trước tòa.

Dữ liệu theo dõi chuyến bay cho thấy ông Ghosn đã sử dụng hai máy bay khác nhau để bay tới Istanbul và sau đó tới Lebanon.

Ông Ghosn cho biết ông sẽ nói chuyện với các phóng viên vào tuần tới.