Ấn Độ là mảnh đất khởi nghiệp đầy tiềm năng được nhiều ‘cá mập’ hướng đến để xây dựng đại bản doanh. Ảnh: T.L.
16 kỳ lân mới chỉ trong vòng 1 năm
Năm 2021, Việt Nam đón thêm 2 startup gia nhập vào câu lạc bộ kỳ lân, gồm Sky Mavis (công ty sở hữu game NFT có vốn hóa lớn thứ 2 thế giới là Axie Infinity) và MoMo, ví điện tử lớn nhất Việt Nam. Cùng với VNG và VNLife, câu lạc bộ startup tỷ đô tại Việt Nam đã có 4 thành viên.
Cũng trong năm 2021, Việt Nam lần đầu tiên ghi nhận mức đầu tư mạo hiểm vào thị trường khởi nghiệp đạt kỷ lục, 1.353 tỷ USD. Cùng với sự tham gia của 3.000 startup, hơn 200 quỹ đầu tư mạo hiểm, thị trường khởi nghiệp Việt Nam được đánh giá là khá sôi động.
Tuy vậy, số lượng kỳ lân Việt Nam ở thời điểm hiện tại vẫn còn rất khiêm tốn. Đương nhiên, thị trường khởi nghiệp Việt Nam mới được hình thành cách đây 6-7 năm, không thể so sánh với các nước đã có hàng chục năm thúc đẩy khởi nghiệp như Mỹ (402 kỳ lân) hay Trung Quốc (158 kỳ lân).
Tuy nhiên, nếu so sánh với Ấn Độ, một nước có điều kiện kinh tế, xã hội tương đồng với Việt Nam, thì số lượng startup tỷ đô của Việt Nam là rất hạn chế.
Năm 2021, Ấn Độ đã đón thêm 16 kỳ lân, nâng tổng số kỳ lân lên 40, đứng thứ 3 thế giới, sau Mỹ và Trung Quốc và gấp 10 lần Việt Nam.
Đương nhiên, thị trường khởi nghiệp Ấn Độ được hưởng lợi nhiều nhất khi Trung Quốc áp dụng chính sách siết chặt đối với các công ty công nghệ, nhờ đó, startup Ấn Độ nhận được dòng vốn đầu tư mạo hiểm cao kỷ lục. Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận việc Ấn Độ đã làm rất tốt việc xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp hấp dẫn để đón các đại bàng.
Ấn Độ đã làm gì?
Ấn Độ đã ban hành nhiều chính sách mạnh mẽ, với quyết tâm thực thi cao độ để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Ảnh: T.L.
Ấn Độ là một quốc gia có tiềm năng lớn nếu xét về quy mô dân số và trình độ học vấn, có rất nhiều CEO người Ấn Độ và hiện đang quản lý các công ty như Alphabet và Microsoft. Tuy nhiên, vấn đề lớn về cơ sở hạ tầng tại Ấn Độ như tốc độ Internet thấp so với hầu hết các quốc gia, tình trạng mất điện thường xuyên xảy ra đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc phát triển của các công ty nói chung và các startup nói riêng.
Để giải quyết tình hình này, Chính phủ Ấn Độ trong nhiều năm qua vẫn luôn nỗ lực nuôi dưỡng và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp để vượt lên sự khó khăn về cơ sở hạ tầng.
Cụ thể, năm 2015, chính phủ nước này ban hành “Chiến dịch Ấn Độ Kỹ thuật số”, trong đó chú trọng vào việc hình thành cơ sở hạ tầng kỹ thuật số trên toàn đất nước với phần lớn các dịch vụ của chính phủ được cung cấp trực tuyến cho người dân, ví dụ như dịch vụ thanh toán kỹ thuật số.
Năm 2016, Chính quyền Trung ương ban hành “Đề án Khởi nghiệp Ấn Độ”, trong đó nêu ra những lợi ích về thuế và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho tất cả nhà khởi nghiệp trên các bang trong nước.
Giai đoạn 2000-2020, Ấn độ thúc đẩy phát triển các vườn ươm, gia tốc khởi nghiệp trên khắp cả nước. Vườn ươm là những nhóm chuyên gia sẽ cung cấp cho startup nguồn lực như không gian làm việc, công nghệ và các hoạt động tư vấn để startup có thể phát triển ý tưởng kinh doanh của mình.
Theo báo cáo của IIM Ahmedabad, tính đến năm 2019, có 13 bộ và ban ngành của chính phủ trung ương đang hỗ trợ tổng số 284 cơ sở ươm tạo ở Ấn Độ vào thời điểm đó, 90% trong số đó được thành lập sau năm 2000.
Tất cả những điều này đã góp phần tạo nên hệ sinh thái khởi nghiệp tốt nhất khu vực Nam Á, cao thứ 5 ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương; đứng thứ 8 toàn cầu về khởi nghiệp ngành giáo dục và thứ 10 về giao thông vận tải, tổng hợp báo cáo từ Startup Blink và Startup Genome năm 2021. Đây cũng là điểm giúp Ấn Độ trở nên hấp dẫn với các quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu thế giới.
Bài học cho Việt Nam
Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam tuy cơ bản đầy đủ các thành phần, từ chính phủ, nhà trường, quỹ đầu tư, doanh nghiệp, startup… nhưng vẫn thiếu tính liên kết, hợp tác chặt chẽ với nhau. Ảnh: T.L.
Từ một hệ sinh thái khởi nghiệp kém năng động, Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ 3 trong ASEAN, chỉ sau Indonesia và Singapore, và được kỳ vọng là trung tâm phát triển cho các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, theo báo cáo thường niên của DO Ventures và Cento Ventures.
Chính phủ Việt Nam hiện đã xây dựng được các đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp như Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia (NATIF), Cơ quan Quốc gia về Phát triển Công nghệ, Doanh nhân và Thương mại hóa (NATECD), Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp quốc gia (NSSC), Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia, Hiệp hội Khởi nghiệp Quốc gia (NIC).
Cùng với đó là một loạt các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp như Vietnam Venture Summit, Techfest, Festival khởi nghiệp, Startup Wheel, Vietnam Startup Day, Vietnam Innovation Summit, Startup Kite…, các chính sách, cơ chế để hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp.
Tuy vậy, theo một khảo sát mới đây từ Bambuup và NSSC với 89 startup, mới chỉ có 23.6% doanh nghiệp tham gia khảo sát có tham gia và tiếp nhận được hỗ trợ từ các tổ chức khởi nghiệp.
Hiện các startup Việt Nam đang rất mong muốn được hỗ trợ tăng cường kết nối với các chuyên gia khởi nghiệp (66.7%), tăng cường kết nối với các nhà đầu tư (65.5%) và tăng cường kết nối đầu ra, thương mại hóa sản phẩm.
Do vậy, nếu so sánh với các nước trong khu vực, điển hình là Ấn Độ hay Singapore, Việt Nam sẽ còn rất nhiều việc phải làm để thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp.
Ông Mã Thanh Danh, CEO Công ty Cổ phần Tư vấn Quốc tế CIB cho rằng Việt Nam cần xây dựng trung tâm Co Startup Việt. Trong đó, chính phủ, thành phố, địa phương và các doanh nghiệp đặt bài toán xuất phát từ thực tiễn, các đối tượng khởi nghiệp sẽ giải quyết các nỗi đau này. Các quỹ đầu tư, nhà đầu tư sẽ đánh giá dự án…
“Tất cả phải xuất phát từ thực tiễn để các dự án khởi nghiệp thực sự đi từ Zero (số 0) đến Hero (anh hùng) theo phong cách Việt, góp phần cho nền kinh tế sáng tạo Việt”, ông Mã Thanh Danh nói.
