Liên quan đến tố cáo của nhóm 4 doanh nghiệp giao nhận vận tải (logistics), Cục Hải quan TP.HCM đã có cuộc đối thoại công khai 2 chiều giữa đại diện doanh nghiệp có sự tham dự của cơ quan truyền thông, báo đài vào sáng ngày 5/12. Và sự thật đằng sau các đơn thư tố cáo này dần được sáng tỏ.
Theo Cục Hải quan TP. HCM, 04 doanh nghiệp “tố” đơn vị này làm khó, nhũng nhiễu, … đều là các doanh nghiệp trọng điểm, thường xuyên bị xử phạt vi phạm vì khai sai tên hàng, số lượng, chủng loại, xuất xứ, quá cảnh hàng hóa thuộc diện kiểm dịch mà không có giấy phép kiểm dịch.
Nội dung những đơn thư
Nhóm doanh nghiệp chuyên kinh doanh lĩnh vực logistics đứng tên gửi đơn kêu cứu đến các cấp ban ngành, gồm: Công ty TNHH MTV Vận tải biển Gemadept, Công ty TNHH Dịch vụ Tiếp vận Toàn Cầu, Công ty Cổ phần Vận tải thủy Tân Cảng, Công ty Cổ phần Tân Cảng Cypress. Đây là các doanh nghiệp chuyên vận tải hàng hóa container đường thủy qua biên giới giữa Việt Nam và Campuchia, từ các cảng khu vực TP. HCM và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đi Phnom Penh và ngược lại.
Các đơn thư được gửi đến Bí thư Thành ủy TP. HCM, Bộ trưởng Bộ Tài Chính, Bộ trưởng Bộ GTVT, Tổng Cục trưởng Tổng Cục Hải quan, … về việc một số cán bộ hải quan ở Chi cục Hải quan Cửa khẩu Cảng Sài Gòn Khu vực 1 gây khó khăn, phiền hà cho doanh nghiệp làm thủ tục.
Nhóm doanh nghiệp nêu trên cho rằng, phía hải quan đã kiểm tra 1 container trong một tờ khai nhưng lại giữ lại toàn bộ các container trong tờ khai đó, dẫn đến 30-50 container cùng vận đơn và tờ khai bị giữ lại đến khi hoàn thành kiểm hóa.
Thời gian từ lúc container bị tạm dừng thông quan đến lúc hoàn thành kiểm hóa kéo dài trung bình từ 15 đến 45 ngày. Việc ra quyết định giữ hàng kiểm hóa phải sau 03 ngày đến 10 ngày mới gửi cho người khai hải quan.
Thậm chí, đơn cũng tố cáo công chức hải quan khi kiểm tra thường xuyên gây khó khăn như yêu cầu dỡ hàng ra khỏi container mặc dù hàng hóa đồng nhất có thể nhìn thấy hàng hóa; không ra ngay biên bản sau khi kiểm hóa xong, kéo dài thời gian hoàn thành giấy tờ hành chính để thông quan cho lô hàng, chưa kể kiểm hóa thành nhiều lần…
Theo đại diện các doanh nghiệp, việc chậm thông quan sẽ gây thất thu cho ngân sách, doanh nghiệp ngưng hoạt động. Đặc biệt, việc này sẽ gây nguy cơ mất giao thương giữa hai bên Việt Nam – Campuchia….
Nhóm doanh nghiệp đều bị giám sát vì thường xuyên sai phạm
Trước những phản ánh của 04 doanh nghiệp, sáng ngày 5/12, Cục Hải quan TP.HCM đã tổ chức buổi đối thoại với đại diện các doanh nghiệp nói trên nhằm ghi nhận, tháo gỡ những khó khăn liên quan đến việc thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng quá cảnh.
Tuy nhiên, trong 04 doanh nghiệp phản ánh “bị nhũng nhiễu” được mời tham gia buổi đối thoại, thì duy nhất chỉ có đại diện Công ty TNHH Dịch vụ Tiếp vận Toàn Cầu tham dự. Còn 3 doanh nghiệp còn lại vắng mặt không rõ lý do.
Đại diện Chi cục Hải quan Cảng Sài Gòn Khu vực 1 cho biết, trong thời gian qua 04 doanh nghiệp trên thường xuyên vi phạm trong lĩnh vực hải quan khi làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa quá cảnh tại Chi cục. (Ảnh: Hoàng Dương)
Tại buổi đối thoại nói trên, phía Cục Hải quan TP. HCM khẳng định, hiện tại đơn vị chưa nhận được (trực tiếp) đơn của 04 doanh nghiệp phản ánh. Tuy nhiên, trước những phản ánh của 04 doanh nghiệp, Cục Hải quan TP. HCM cho biết, chỉ với những lô hàng có nghi vấn, cơ quan Hải quan mới thực hiện dừng thông quan, thực hiện kiểm tra thực tế. Đặc biệt đâu là các hàng quá cảnh đây và là những hàng hoá đang là trọng điểm chống buôn lậu (vì có tỷ lệ doanh nghiệp vi phạm cao) nên việc kiểm tra những mặt hàng này rất chặt chẽ.
Việc dừng thông quan đối với các lô hàng quá cảnh để kiểm tra thực tế hàng hóa được Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực 1 ngoài việc kiểm tra thực tế hàng hóa của đơn vị thì còn căn cứ vào các nguồn thông tin, như: Chỉ thị từ Trực ban Tổng cục Hải quan; Cục Quản lý rủi ro – Tổng cục Hải quan; Chỉ thị từ Đội Kiểm soát hải quan; Phòng Quản lý rủi ro Cục Hải quan TP. HCM; thông tin soi chiếu hàng hóa; thông tin, hồ sơ quản lý rủi ro đối với hàng hóa, doanh nghiệp trọng điểm.
Ông Nguyễn Thanh Long, Chi Cục phó Chi cục Hải quan Cảng Sài Gòn Khu vực 1 cho biết, trong thời gian qua 04 doanh nghiệp trên thường xuyên vi phạm trong lĩnh vực hải quan khi làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa quá cảnh tại Chi cục.
Cụ thể, các vi phạm mà 04 doanh nghiệp nêu trên thường xuyên bị xử phạt vi phạm hành chính, gồm: Khai sai tên hàng, số lượng, chủng loại, xuất xứ, quá cảnh hàng hóa thuộc diện kiểm dịch mà không có giấy phép kiểm dịch. Tỷ lệ vi phạm trong năm 2022 của các doanh nghiệp là 47% -56%.
Liên quan đến nội dung doanh nghiệp phản ánh: Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn Khu vực 1 ban hành các công văn không cho doanh nghiệp gom trả hàng tại nhiều cảng, khai thác tuyến vận tải theo thực tế vi phạm nghiêm trọng Điều ước quốc tế (Hiệp định vận tải thủy) và gây thiệt hại to lớn cho các doanh nghiệp vận tải trong thời gian từ tháng 9/2020 đến tháng 11/2020.
Về nội dung này, ông Nguyễn Thanh Long xác định, đã có nhiều văn bản trả lời cho doanh nghiệp và báo cáo Tổng cục Hải quan.
Theo đó, hàng hóa quá cảnh được thực hiện thủ tục vận chuyển độc lập từ cửa khẩu nhập đầu tiên (cảng Cát Lái) đến cảng đích cuối cùng (Thường Phước, Vĩnh Xương, Mộc Bài, Xa Mát, … và hàng hóa phải được niêm phong hải quan.
Trường hợp doanh nghiệp có nhu cầu đi đến các cảng khác để xếp thêm hàng hoặc dỡ hàng, doanh nghiệp phải thông báo bằng văn bản theo mẫu quy định tại Nghị định 59/2018/NĐ-CP ngày 20/4/2018 và được Chi cục hải quan nơi đi đồng ý, để phối hợp thực hiện công tác giám sát. Doanh nghiệp kiến nghị một số nội dung vượt thẩm quyền của cơ quan Hải quan, nên Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực 1 hướng dẫn doanh nghiệp, nếu phát sinh vướng mắc, đề nghị các doanh nghiệp phản ánh, kiến nghị với Bộ Tài chính để xem xét, …
Ông NGUYỄN THANH LONG
Chi Cục phó Chi cục Hải quan Cảng Sài Gòn Khu vực 1
Về phản ánh, việc kiểm tra thực tế 01 container trong 01 tờ khai hải quan lại giữ lại toàn bộ các container trong tờ khai đó, dẫn đến mỗi container bị kiểm hóa kéo theo từ 30-50 container khác cùng vận đơn và tờ khai bị giữ lại đến khi hoàn thành kiểm hóa.
Qua rà soát dữ liệu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực 1 trong năm 2021 và 2022, đơn vị chưa thực hiện dừng thông quan tờ khai nào có số lượng container vượt quá 30 container như nội dung phản ánh. Việc các container không thuộc diện kiểm tra thực tế không thể thông quan trước do thuộc cùng tờ khai có container bị kiểm tra (Hiện tại, chưa có quy định đối với việc thông quan từng phần trong cùng 01 tờ khai hải quan).
Bên cạnh đó, thống kê trong năm 2022 cho thấy trung bình thời gian từ lúc Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực 1 có thông báo dừng đến lúc doanh nghiệp đề nghị kiểm tra khoảng 9,5 ngày (không phải từ 15 đến 45 ngày như phản ánh của doanh nghiệp).
“Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý Hải quan, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực 1 cũng nhiều lần gửi công văn, giấy mời đến các công ty đề nghị sớm xuất trình hàng hóa để kiểm tra thực tế cũng như xuất trình tiếp tục hàng hóa đang kiểm dở để nhanh chóng kết thúc quá trình kiểm hoá”, đại diện Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực 1 cho biết thêm.
Về nội dung “Công chức Hải quan khi kiểm tra thường xuyên gây khó khăn như yêu cầu dỡ hàng ra khỏi container mặc dù hàng hóa đồng nhất có thể nhìn thấy hàng hoá…”.
Dữ liệu kiểm tra thực tế của cơ quan hải quan cho thấy đến 90% hàng hóa dừng kiểm không phải là container chỉ có 01 mặt hàng mà gồm nhiều mặt hàng với đa dạng quy cách đóng gói; 10% các container theo khai báo là một mặt hàng thì được đóng đầy container, không có đủ không gian để kiểm tra đối chiếu hàng hóa nếu không lấy hàng ra khỏi container.
Sau khi kiểm tra thực tế hàng hóa thì việc lập Biên bản chứng nhận, Biên bản vi phạm, Quyết định xử phạt nếu có đều được đảm bảo đúng thời hạn quy định.
Việc kéo dài trong một số trường hợp do đại diện doanh nghiệp không cung cấp kịp thời các tài liệu liên quan đến hàng hóa (chủ yếu là catalogue đối với hàng hóa tháo rời, giấy Uỷ quyền của người đại diện theo pháp luật để cơ quan Hải quan lập Biên bản xử phạt).
Cũng tại buổi đối thoại với các doanh nghiệp, ông Nguyễn Hữu Nghiệp, Phó Cục trưởng Cục Hải Quan TP.HCM cho biết, để hàng hoá kịp thời thông quan (hạn chế thời gian chờ đợi), các doanh nghiệp cần chủ động chuẩn bị các giấy tờ liên quan đến hàng hoá khi cơ quan chức năng yêu cầu (đặc biệt là hàng hoá quá cảnh thuộc diện kiểm dịch). “Riêng về nội dung ‘Công chức Hải quan khi kiểm tra thường xuyên gây khó khăn ,…’ Cục Hải Quan TP.HCM đã phân công đơn vị nghiệp vụ liên quan xác minh làm rõ, nếu phát hiện sai phạm sẽ xử lý nghiêm”, Phó Cục trưởng Cục Hải Quan TP.HCM thông tin.
Hải quan TP. HCM phát hiện và xử phạt 676 vụ vi phạm liên quan đến hàng hóa quá cảnh
Từ ngày 01/01/2022 đến 30/11/2022, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực I đã phối hợp với các lực lượng chống buôn lậu của Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan TP. HCM phát hiện và xử phạt 676 vụ vi phạm liên quan hàng hóa quá cảnh trong tổng số 1.300 lô hàng dừng để kiểm tra thực tế hàng hóa (chỉ chiếm 1,3% trong tổng số lô hàng thực hiện quá cảnh tại Chi cục), với tổng trị giá hàng hóa vi phạm gần 75 tỷ đồng, tỷ lệ phát hiện vi phạm là 52%.
Theo số liệu thống kê của Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực I (Cục Hải quan TP. HCM), từ đầu năm 2022 đến nay, Chi cục đã làm thủ tục quá cảnh cho trên 38.500 tờ khai hải quan, với số lượng gần 82.500 container hàng hóa cho khoảng hơn 40 doanh nghiệp làm thủ tục hàng quá cảnh.
Trung bình mỗi ngày Chi cục đã giải quyết thông quan hàng quá cảnh cho khoảng 250-300 container, các thủ tục đều được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.
Ngoài ra, trong năm 2022, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực I cũng đã chủ động thu thập thông tin, phát hiện, tham mưu lãnh đạo bắt giữ, khởi tố một doanh nghiệp nhập khẩu hai container máy móc đã qua sử dụng và một doanh nghiệp xuất nhập khẩu hơn 30 container hàng hoá xuất nhập khẩu giả mạo xuất xứ, trị giá ước tính hơn 70 tỷ đồng.
Bên cạnh việc tạo thuận lợi thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện tốt pháp luật về hải quan trong hoạt động quá cảnh hàng hóa, Cục Hải quan TP. HCM cũng tích cực kiểm soát chặt chẽ, kiên quyết đấu tranh với những trường hợp sai phạm, lợi dụng loại hình dịch vụ quá cảnh xuất sang Campuchia qua cửa khẩu đường bộ các tỉnh biên giới Tây Nam để buôn lậu, đánh tráo hàng hóa.
Doanh nghiệp vận tải hàng quá cảnh có thể liên hệ với ông Nguyễn Thanh Long, Chi cục phó Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn Khu vực 1 (Cục Hải quan TPHCM) qua số điện thoại 0903620399; ông Đặng Bùi Việt, Đội trưởng Đội giám sát Kiểm soát, số điện thoại 0983400479.
