Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản lên án Trung Quốc trước khi tới Bắc Kinh

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Taro Kono đã lên tiếng chỉ trích Trung Quốc vì những hành động của họ ở Biển Đông và những vùng biển gần Nhật Bản, vài ngày trước khi tới Bắc Kinh để gặp người đồng cấp Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa.

“Trung Quốc đang thực hiện các nỗ lực đơn phương và cưỡng chế để thay đổi hiện trạng dựa trên các khẳng định chủ quyền riêng của mình là không phù hợp với trật tự quốc tế hiện tại”, ông Kono phát biểu tại Diễn đàn Doha, một hội nghị quốc tế ở Qatar, vào Chủ nhật (15/12),

Theo Đài phát thanh truyền hình công cộng của Nhật Bản NHK, Kono, một chính trị gia cao cấp – trước đây từng giữ chức Bộ trưởng ngoại giao và từng được cho là người kế thừa tiềm năng của Thủ tướng Shinzo Abe – nói thêm rằng Nhật Bản “cũng lo ngại về việc tăng cường nhanh chóng sức mạnh quân sự của Trung Quốc một cách không minh bạch, bao gồm cả khả năng hạt nhân và tên lửa của họ”.

“Luật lệ, vốn đặc biệt quan trọng đối với sự ổn định và an ninh toàn cầu, là một giá trị được chia sẻ bởi cộng đồng quốc tế, bao gồm cả Trung Quốc”, ông nói và nhấn mạnh rằng các quốc gia không được phép sử dụng vũ lực để mở rộng phạm vi ảnh hưởng của mình và “những kẻ xâm lược sẽ bị buộc phải trả giá”.

Bà Hiromi Murakami, một giáo sư về quan hệ quốc tế tại chi nhánh Tokyo của Đại học Temple, thừa nhận đã “khá ngạc nhiên” khi nghe những lời bình luận của Bộ trưởng. “Ngay sau cuộc đàm phán an ninh giữa Nhật Bản và Ấn Độ, tôi thấy điều này như gửi một lời nhắc nhở tới Trung Quốc rằng họ không thể làm bất cứ điều gì họ muốn tại bất cứ nơi nào họ muốn”, bà nói trong khi đề cập đến hai nền dân chủ châu Á nhất trí đẩy mạnh hợp tác an ninh song phương vào tháng trước. 

“Nhật Bản phải phối hợp với các quốc gia khác trong khu vực nếu muốn kháng cự lại Trung Quốc – tôi nghĩ ‘chế ngự Trung Quốc’ là một thuật ngữ quá mạnh mẽ – và Tokyo đang nỗ lực để hợp tác với Ấn Độ”.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc không bình luận về nhận xét của Kono, nhưng các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh chắc chắn sẽ rất chú ý. Căng thẳng gần đây giữa Mỹ và Trung Quốc đã buộc Bắc Kinh phải tập trung vào việc tăng cường quan hệ với các nước láng giềng. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ có chuyến thăm cấp nhà nước tới Nhật Bản vào tháng 4 tới, nhằm cải thiện lại mối quan hệ song phương vốn bị hủy hoại bởi lịch sử chiến tranh và tranh chấp lãnh thổ – tiêu biểu như tranh chấp đối với một nhóm đảo ở Biển Hoa Đông mà Nhật Bản gọi là Quần đảo Senkaku, còn Bắc Kinh tuyên bố là Quần đảo Điếu Ngư.

Jun Okumura, một nhà phân tích tại Viện Các Vấn đề Toàn cầu Meiji, cũng đồng ý rằng những bình luận của Kono là “bất thường”, nhưng ông chỉ ra rằng chúng hoàn toàn phù hợp với quan điểm của Tokyo về các vấn đề được nêu trong sách trắng quốc phòng và an ninh hàng năm công bố đầu năm nay.

Okumura gợi ý rằng trong khi Bắc Kinh có thể muốn “xoa dịu mọi thứ”, Nhật Bản có thể coi đó là cơ hội để đưa ra lập trường của mình và trở nên “cương quyết hơn một chút”. “Dĩ nhiên, chỉ cần miễn là họ không đẩy nó đi quá xa và dẫn đến leo thang căng thẳng”.

Kono, dự kiến sẽ đến Bắc Kinh vào thứ Tư (18/12), có khả năng nêu vấn đề về Sáng kiến Vành đai và Con đường, một kế hoạch cơ sở hạ tầng đầy tham vọng giúp Trung Quốc thúc đẩy thương mại toàn cầu, và nhắc lại sự hỗ trợ của Nhật Bản đối với một số dự án hiện đang được thảo luận.

Okumura cho biết, vấn đề Triều Tiên chắc chắn sẽ được đề cập, với việc Nhật Bản lặp lại lời kêu gọi Trung Quốc nỗ lực hợp tác để khiến Bình Nhưỡng hủy bỏ vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo tầm xa, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng hồi sinh trên bán đảo Triều Tiên trong những tuần gần đây.

Một chủ đề thảo luận khác, có thể là việc thiết lập một đường dây nóng quân sự để ngăn chặn các cuộc đụng độ tình cờ trên không hoặc trên biển, có thể phát triển thành các sự cố nghiêm trọng hơn, cũng như các tàu Trung Quốc tham gia đánh giá hải quân với Lực lượng Phòng vệ Hàng hải Nhật Bản.