Nhật – Trung rắc rối ngoại giao bởi các cuộc xâm phạm Senkaku

Trung Quốc đã gửi một số lượng tàu kỷ lục đến khu vực gần đảo Senkaku do Nhật Bản kiểm soát trong năm nay, một xu hướng đáng lo ngại và có thể làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước trước chuyến thăm dự kiến ​​của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào năm tới.

Theo dữ liệu từ Cảnh sát biển Nhật Bản, các tàu Trung Quốc đã vào vùng biển xung quanh các đảo biển Hoa Đông 1.021 lần trong năm nay. Trong đó, có 114 lần các tàu này đã xâm phạm lãnh hải của Nhật Bản.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe dự kiến nêu vấn đề khi ông đến thăm Trung Quốc từ ngày 23/12 đến 25/12. Trong khi hai nước đã khôi phục lại đối thoại cấp cao, thì an ninh quốc gia và các vấn đề cấp bách khác vẫn chưa được giải quyết. Xâm lược hàng hải leo thang của Bắc Kinh có thể gây đau đầu cho Abe khi ông chuẩn bị tiếp đón ông Tập vào năm tới.

Trong một cuộc họp của Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền hôm thứ Năm (12/12), nhiều thành viên đã đưa ra yêu cầu đáp trả các hoạt động của Trung Quốc. Tại một cuộc họp báo sau cuộc họp, Chủ tịch Hội đồng Đảng Dân chủ Tự do, ông Shunichi Suzuki cũng đưa ra quan ngại về số lượng tàu Trung Quốc xâm phạm đang tăng.

Theo Nikkei, các tàu Trung Quốc đã liên tục tiếp cận Senkakus – nơi Trung Quốc gọi là đảo Điếu Ngư – kể từ khi Nhật Bản quốc hữu hóa chúng vào năm 2012. Hoạt động của các tàu Trung Quốc trong năm nay đã vượt xa kỷ lục cũ là 819 lần vào năm 2013.

Theo báo cáo của cảnh sát biển Nhật Bản, lại có thêm 4 tàu nữa đã đi gần các đảo vào ngày 11, 12/12 và tất cả đều đi vào lãnh thổ Nhật Bản hôm 11/12, trong đó có một chiếc được trang bị thứ dường như là một khẩu pháo.

Lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc đã giám sát các tàu do nhà nước điều hành. Năm 2018, nó được đặt dưới sự quản lý của lực lượng Cảnh sát Vũ trang Nhân dân bán quân sự thuộc Quân ủy Trung ương. Dưới sự kiểm soát của quân đội, các tàu tuần duyên Trung Quốc ngày càng được trang bị vũ trang.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng tiếp tục tăng cường sự hiện diện ở biển Đông, nơi đóng vai trò là một tuyến đường biển quan trọng của Nhật Bản. Chính quyền Trung Quốc đã xây dựng tại đây các đảo nhân tạo lớn với đường băng và thiết bị radar. Bắc Kinh còn đề xuất với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á các quy tắc nhằm loại trừ Nhật Bản và Hoa Kỳ tham gia phát triển tài nguyên ở Biển Đông.

Bên cạnh đó, còn có các vấn đề cấp bách khác như Trung Quốc nhiều lần bắt giam công dân Nhật Bản trong những tình huống không rõ ràng. Ví như, một người đàn ông Nhật Bản ở độ tuổi 50 đã bị giam giữ tại thành phố Trường Sa của Trung Quốc vào tháng 7 với lý do vi phạm luật pháp địa phương.

Vào cuối tháng này, ông Abe sẽ thăm Trung Quốc để tham dự hội nghị thượng đỉnh ba bên với ông Tập và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in. Cuộc gặp gỡ một-một giữa ông Abe và ông Tập đã được lên chương trình.

“Tôi đã trực tiếp nêu ra các vấn đề bức xúc với Chủ tịch Tập”, ông Abe nói với các phóng viên hôm 9/12. “Tôi sẽ khẳng định vị thế của Nhật Bản như tôi đã làm. Và tôi mong đợi một phản ứng mang tính xây dựng từ Trung Quốc”.

Trong những năm gần đây, các quan chức chính phủ cao cấp của cả hai nước thường xuyên qua lại. Điều này đánh dấu sự cải thiện trong quan hệ song phương vốn lạnh nhạt khi ông Abe bắt đầu nhiệm kỳ vào năm 2012.

Bắc Kinh đã tiếp cận Tokyo trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Hoa Kỳ. Chuyến thăm dự kiến của Tập tới Nhật Bản sẽ đánh dấu chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên của một chủ tịch Trung Quốc trong vòng 12 năm, tượng trưng cho mối quan hệ song phương được cải thiện.

Ông Tập sẽ gặp Hoàng đế Nhật Bản mới lên ngôi Naruhito và tham dự tiệc chiêu đãi tại Cung điện Hoàng gia. Các thành viên danh dự từ Lực lượng Tự vệ Nhật Bản sẽ chào mừng chủ tịch Trung Quốc.

Một chuyến thăm cấp nhà nước là sự chào đón trang trọng nhất dành cho một vị khách ngoại giao danh dự. Nhưng nhiều người ở Nhật Bản coi việc đối xử trang trọng như vậy là không phù hợp trong bối cảnh Nhật Bản vẫn còn tồn tại các vấn đề về an ninh quốc gia phức tạp với Trung Quốc.

Tháng trước, một nhóm các nhà lập pháp thuộc Đảng Dân chủ Tự do theo chủ nghĩa dân tộc đã gửi một tuyên bố cho Văn phòng Thủ tướng, trong đó phản đối việc áp dụng nghi thức tiếp đón cấp nhà nước với ông Tập.

Masahisa Sato, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản cho biết: “Lời giải thích cho nghi thức tiếp đón cấp nhà nước, trong đó Hoàng đế sẽ xuất hiện trước ông Tập, là không thỏa đáng”.