Ngành thép là một trong những ngành phải đối diện với vụ việc điều tra phòng vệ thương mại nhiều nhất. Ảnh: T.L.
Điều tra phòng vệ thương mại ngày càng phức tạp
Phòng vệ thương mại được hiểu là việc tạm thời hạn chế nhập khẩu với một hoặc một số loại hàng hoá khi việc nhập khẩu loại hàng này tăng nhanh, đe doạ hoặc gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho ngành sản xuất trong nước.
Ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại, Bộ Công Thương cho biết, số lượng các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam bị áp dụng các biện pháp điều tra và biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng tăng lên. Cứ 5 năm 1 lần, số lượng các vụ việc tăng gấp đôi, từ 25 vụ đến 52 vụ rồi đến 109 vụ.
“Hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vẫn tiếp tục có nguy cơ là đối tượng bị điều tra và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại của nước ngoài”, ông Chu Thắng Trung chia sẻ tại Tọa đàm “Rủi ro và giải pháp hạn chế bị điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại với hàng hóa xuất khẩu Việt Nam”, ngày 21/12.
Không chỉ tăng về số lượng, những biện pháp mới như lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại cũng đang được nhiều thị trường nhập khẩu sử dụng, bên cạnh các biện pháp truyền thống như chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ.
Trong 11 tháng đầu năm, Việt Nam phải đối diện với 16 vụ việc, trong đó đã có một số vụ việc liên quan đến việc điều tra lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại.
Điển hình là Hoa Kỳ, thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, đang tăng cường áp dụng biện pháp lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, để mở rộng phạm vi áp dụng với nhiều nước khác, không chỉ với những nước đối tượng ban đầu.
Thế nhưng, một điều ông Chu Thắng Trung lưu ý là ngay cả những thị trường ở gần và những thị trường có hiệp định thương mại tự do (FTA) với Việt Nam, cũng đang tăng cường điều tra phòng vệ thương mại. Điều mà trước đây chỉ nhìn thấy ở những thị trường như Hoa Kỳ, hay mức độ thấp hơn là Ấn Độ hoặc Thổ Nhĩ Kỳ, EU…
“Một số quốc gia ở ASEAN như Indonesia, Malaysia, Philippines… hoặc là thậm chí một số quốc gia mà chúng ta vừa mới có hiệp định FTA như Mexico đã có những vụ việc điều tra phòng vệ ban đầu với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Tức ngay cả những thị trường mang đến những cơ hội rất thuận lợi để phát triển hoạt động xuất khẩu”, ông Trung nói.
Bên cạnh đó, vị này cũng cho biết, hiện tiêu chuẩn điều tra, các yêu cầu của cơ quan điều tra nước ngoài đối với các doanh nghiệp cũng có xu hướng chặt chẽ hơn, khắt khe hơn. Vì vậy để đảm bảo lợi ích tốt nhất, doanh nghiệp phải nỗ lực rất lớn để có thể đáp ứng được những yêu cầu của cơ quan điều tra nước ngoài.
Hàng Việt đang tạo ra sức ép lớn
Hàng hóa Việt Nam đang ngày càng có chỗ đứng trên trường quốc tế, đồng nghĩa với việc nguy cơ điều tra phòng vệ thương mại gia tăng. Ảnh: T.L.
Ở một khía cạnh khác, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại cho rằng việc gia tăng các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại với hàng Việt Nam cũng là tín hiệu đáng mừng. Điều này minh chứng cho việc hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đang ngày càng có chỗ đứng vững chắc hơn tại các thị trường nước ngoài và có thể tạo ra một sức ép cạnh tranh đối với hàng hóa của họ.
“Với sức ép cạnh tranh đó, không có một giải pháp nào khác là ngành sản xuất của nước nhập khẩu phải tìm đến công cụ phòng vệ thương mại. Đây là những công cụ được Tổ chức thương mại thế giới và các cam kết quốc tế cho phép các nước áp dụng để nâng mức thuế nhập khẩu lên một mức độ nhất định mà không vi phạm các cam kết đã có”, ông Chu Thắng Trung nhấn mạnh.
Và trong xu hướng mở cửa của nền kinh tế thế giới, theo ông Trung, xu hướng gia tăng điều tra sẽ trở thành một trong những hoạt động thông thường của thương mại quốc tế. Quan trọng là cách các quốc gia, doanh nghiệp xác định rủi ro và có giải pháp hạn chế rủi ro.
Đồng tình với quan điểm khi xuất khẩu lớn và có sức cạnh tranh thì hàng hóa sẽ bị chú ý áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, TS. Lương Đức Long, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho biết, năm 2021, Việt Nam nằm trong Top 2 về xuất khẩu xi măng trên thế giới. Trong đó Philippines và Trung Quốc, Bangladesh là ba thị trường Việt Nam xuất khẩu xi măng nhiều nhất. Hiện xi măng Việt Nam chiếm khoảng 92% tổng lượng xi măng nhập khẩu vào Philippines. Đó là lý do các nhà sản xuất xi măng của Philippines đã kiện Việt Nam bán phá giá, gây thiệt hại sản xuất của họ.
Nhưng, theo ông Long, nếu như Philippines áp dụng thuế chống bán phá giá thì có khả năng có những doanh nghiệp sẽ phải chịu mức thuế lên đến 23%, tức là thiệt hại rất lớn cho xuất khẩu. Do vậy, hệ thống cảnh báo sớm tiếp tục được Cục Phòng vệ thương mại duy trì để thông tin kịp thời cho doanh nghiệp về nguy cơ điều tra, giú doanh nghiệp có chiến lược cụ thể để ứng phó. Cục này đang nỗ lực phối hợp với ngành hàng, hiệp hội, địa phương nâng cao năng lực phòng vệ thương mại cho doanh nghiệp.
“Chúng tôi không kỳ vọng các doanh nghiệp, các cơ quan quản lý, hiệp hội ngay lập tức nắm được hết những nội dung gọi là ngóc ngách của pháp luật phòng vệ thương mại, nhưng cần nắm được những nguyên tắc cơ bản để nếu như có một vụ việc nào đó xảy ra thì doanh nghiệp cũng biết việc cần phải làm”, ông Trung chia sẻ.
